Η φιλοξενία αμιγώς Ελληνική λέξη προέρχεται από το φιλώ (αγαπώ) συν ξένος και αναφέρεται στην πράξη υποδοχής, φροντίδας και περίθαλψης ενός ξένου στο σπίτι κάποιου.
Για τους αρχαίους Έλληνες ήταν θεσμός και πράξη αρετής η υποδοχή και η περιποίηση ξένων στο σπίτι τους αφού θεωρούσαν ότι ήταν σταλμένοι από τους θεούς και ήταν αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους. Πίστευαν ιδιαίτερα στην ιδέα της φιλοξενίας και ήταν ιερός κανόνας των θεών με προστάτη τον Δία που του απέδιδαν μάλιστα και το επίθετο Ξένιος όπως και την κόρη του Αθηνά. Η πεποίθηση τους ήταν ότι οι ίδιοι οι θεοί μεταμορφώνονταν και τους επισκέπτονταν ώστε να τους ελέγξουν για την τήρηση και υπακοή των θρησκευτικών κανόνων.
Ο τρόπος ζωής και οι συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων όπως τα ταξίδια, το εμπόριο ακόμη και ο πόλεμος είχε σαν αποτέλεσμα να βρίσκονται σε συνεχή μετακίνηση με την αναγκαιότητα για στέγη, τροφή ή προστασία να είναι μεγάλη. Επιπλέον οι ξένοι ήταν πηγή πληροφοριών και ενημέρωσης για τον υπόλοιπο κόσμο λόγω της έλλειψης μέσων επικοινωνίας.
Στο σπίτι υπήρχε ειδικό δωμάτιο ο ‘’ξενώνας’’ και ακολουθούσαν μία ιεροτελεστία που παρέχονταν σε κάθε ξένο ανεξάρτητα από την τάξη που ανήκε. Η ηθική υποχρέωση για την παροχή της φιλοξενίας ήταν να προσφέρεται σε κάθε ξένο, ανεξάρτητα από την κοινωνική, την οικονομική ή την πολιτική του θέση, οι ξένοι να αντιμετωπίζονται όλοι με τον ίδιο σεβασμό και να μην σηκώσουν ποτέ όπλα ο ένας ενάντια στον άλλο και τέλος η υποχρέωση αυτή δέσμευε και τους απογόνους.
Η υλική υποχρέωση ήταν η υποδοχή και περιποίηση, με προσφορά σε γεύμα, λουτρό και ύπνο. Στο τέλος της παραμονής αποχαιρετίζονταν με ευχές και δώρα και με αυτό τον τρόπο συνδέονταν με δεσμούς φιλίας που κληροδοτούνταν και στους απογόνους τους.
Σήμερα η φιλοξενία παραμένει αξία σημαντική για τους Έλληνες προσαρμοσμένη στον σύγχρονο τρόπο ζωής καθώς εξακολουθεί να υπάρχει και είναι ιδιαίτερα ζεστή σε μερικά σημεία της Ελλάδας όπως στην Κρήτη για παράδειγμα που ανοίγουν με χαρά τα σπίτια τους και καλούν τους ξένους για κέρασμα.
Η έννοια της φιλοξενίας σήμερα επεκτάθηκε στον τουρισμό και είναι στα χέρια των επαγγελματιών του χώρου με μεγάλη προσφορά στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας.
