Νησί με καλλιτεχνικές ευαισθησίες, ναυτική παράδοση και πολιτιστική κληρονομιά αιώνων, η Άνδρος είναι στολισμένη με γραφικά χωριά, σκαρφαλωμένα σε κατάφυτες πλαγιές και μια Χώρα μοναδική, που την ερωτεύεσαι όσο την ανακαλύπτεις. Περπατήστε τα μονοπάτια της, ανακαλύψτε τα γραφικά χωριά της, κολυμπήστε στις μαγευτικές παραλίες της και απολαύστε τις παραδοσιακές γεύσεις της.
Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου(φιλική συμμετοχή)
Η ιδιαίτερη φυσική ομορφιά της, τα γραφικά ορεινά χωριά της, τα μαγευτικά ακρογιάλια της με τα γαλαζοπράσινα νερά, μα και η αρχοντική Χώρα της που συγκεντρώνει την πολιτιστική ζωή του τόπου με πολλές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και εικαστικές εκθέσεις υψηλού επιπέδου, αποτελούν αναμφίβολα πόλους έλξης για το νησί. Ακόμη και για ένα τριήμερο, είναι μια καλή πρόταση για απόδραση από την πόλη, αφού η πρόσβαση στο νησί γίνεται γρήγορα (σε 2 ώρες) από το λιμάνι της Ραφήνας.
Την Άνδρο μπορεί κανείς να τη ζήσει δυνατά στα πιο ζωντανά μέρη της, όπως το Μπατσί, αλλά και ήρεμα στα ορεινά χωριουδάκια της που είναι πνιγμένα στα λουλούδια και τις λεμονιές, όπως οι Στενιές με τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά των καπεταναίων, οι Μένητες με τα τρεχούμενα νερά και τις παλιές βρύσες, αλλά και τα Αποίκια με τις γνωστές πηγές του νερού Σάριζα.
Μια Χώρα γεμάτη αρχοντιά!
Η «καρδιά» της Άνδρου χτυπά στην πανέμορφη Χώρα της, που είναι χτισμένη με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και αποπνέει την αρχοντιά και τη ναυτική παράδοση του τόπου. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι από εδώ κατάγονται πολλές οικογένειες επώνυμων εφοπλιστών. Βγαίνοντας βόλτα στην πολυσύχναστη οδό Εμπειρίκου, θαυμάζουμε τα αναπαλαιωμένα αρχοντικά που υψώνονται γύρω μας. Εδώ θα βρούμε και μαγαζιά με παραδοσιακά προϊόντα του νησιού. Η εκκλησία του Άι Γιώργη στέκει επιβλητική στην «καρδιά» της Χώρας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο. Στολίδι για τη Χώρα της Άνδρου αποτελεί και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Στους χώρους του έχει φιλοξενήσει εικαστικές εκθέσεις μεγάλων δημιουργών. Στην είσοδο της Χώρας βρίσκεται και το ενδιαφέρον Μουσείο Λαογραφίας και Χριστιανικής Τέχνης.
Τα βήματά μας θα μας φέρουν στην πλατεία Καϊρη με τα γραφικά καφενεδάκια, τις ταβέρνες και τα ζαχαροπλαστεία. Ένα καφεδάκι κι ένα γλυκό του κουταλιού, μία νουγκατίνα ή ένα αμυγδαλωτό είναι ό,τι πρέπει για να πάρουμε δυνάμεις και να συνεχίσουμε τη βόλτα μας στην Παλιά Πόλη. Κατηφορίζοντας στις γραφικές γειτονιές της, θα φθάσουμε στην πλατεία με το άγαλμα του Αφανούς Ναύτη, έργο του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου. Το θαλασσινό αεράκι μας ανανεώνει. Το βλέμμα μας τραβάει το ερειπωμένο Ενετικό κάστρο, ο Φάρος και από εκεί το ανοιχτό πέλαγος…
Δεξιά και αριστερά από την πόλη υπάρχουν οι αμμουδιές Παραπόρτι και Νημποριό. Από πάνω τους υψώνονται τα αρχοντικά καπετανόσπιτα της Χώρας που απολαμβάνουν φανταστική θέα.
Ωστόσο, ένα από τα πιο ειδυλλιακά σημεία είναι το εκκλησάκι της Παναγιάς της Θαλασσινής, σκαρφαλωμένο πάνω σε γυμνό πελαγίσιο βράχο.
Παράδοση στη ναυτιλία…
Η Άνδρος έχει διαγράψει πλούσια ναυτιλιακή δραστηριότητα στο πέρασμα των χρόνων, από τα τέλη του 18ου αι., με ιδιαίτερη ανάπτυξη το 19ο αι., που αφορούσε κυρίως τη Χώρα και το χωριό Στενιές. Το 1972 ιδρύθηκε στη Χώρα το Ναυτικό Μουσείο Άνδρου, με δωρεά της οικογένειας Νικ. Γουλανδρή, σε κτίριο που δωρίθηκε από τον κ. Δημήτριο Ράλλια στο Δήμο Άνδρου το 1957. Βρίσκεται στην άκρη της χερσονήσου της Χώρας, λίγο πριν την πλατεία του Αφανούς Ναύτη, στη Ρίβα. Την αρχική ταξινόμηση των εκθεμάτων έκανε ο Μαθιός Στυλιανίδης, ενώ την τελική ταξινόμηση ο Κ. Παντζόπουλος, πλοίαρχος Ε.Ν. Κλείνει μέσα του την αγάπη του νησιού για τη θάλασσα και το ναυτικό επάγγελμα. Θα δούμε ναυλώσεις, συμβάσεις, ημερολόγια ναυτικών, λιθογραφίες, φωτογραφίες, παραδοσιακές ανδριώτικες στολές, μοντέλα πλοίων κ.ά.
Βόλτα στο Μπατσί που σφύζει από ζωή!
Χτισμένο αμφιθεατρικά γύρω από το γραφικό λιμάνι του, το Μπατσί είναι το παραδοσιακό ψαροχώρι της Άνδρου, αλλά και το ζωντανό τουριστικό της θέρετρο. Απέχει μόλις 8 χλμ. από το Γαύριο, ενώ από τη Χώρα απέχει γύρω στα 27 χλμ. Εδώ θα βρούμε πολλά αξιόλογα τουριστικά καταλύματα με ωραία θέα, οργανωμένη παραλία με ψιλή, χρυσαφένια αμμουδιά και μια σειρά από μαγαζιά, εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ και μπαράκια με ψαγμένη μουσική, που θα μας διασκεδάσουν ως τα ξημερώματα! Περπατώντας στην παραλία του λιμανιού, απολαμβάνουμε την ξεγνοιασιά των καλοκαιρινών διακοπών… Ανηφορίζοντας προς την Πίσω Βρύση, όπου η λαϊκή παράδοση λέει ότι ζούσαν νεράιδες, καθώς και στο Άνω Μπατσί, θα ανακαλύψουμε τις κρυφές ομορφιές του παλιού οικισμού.
Επίσκεψη στην ξεχωριστή Μονή Παναχράντου
Ψηλά στο βουνό πάνω από τη Χώρα ακροζυγιάζεται η επιβλητική Μονή Παναχράντου, που «συνομιλεί», λες, με τον ουρανό και «αγναντεύει» το Αιγαίο από θέση υπεροχής. Χαρακτηριστική φυσιογνωμία της Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης Ευδόκιμος Φραγκουλάκης, ο οποίος ζει στη Μονή από το έτος 1957. Έχει ιδιαίτερο ταλέντο και στη μαγειρική κι έχει μάλιστα εκδώσει το βιβλίο «Μαγειρεύοντας με τον γέροντα Ευδόκιμο» με πεντανόστιμες και υγιεινές συνταγές. Δίπλα του βρίσκονται σήμερα ο πατέρας Αέτιος και ο πατέρας Φιλάρετος. Θα σας υποδεχθούν με αγάπη και θα σας ξεναγήσουν στους χώρους του μοναστηριού, το οποίο ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Φωκά. Στο μικρό εκκλησάκι του βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και η κάρα του Αγίου Παντελεήμονα. Η Μονή εορτάζει στις 27 Ιουλίου του Αγ. Παντελεήμονος και στις 15 Αυγούστου την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Περπατώντας στα μονοπάτια του νησιού…
Κάθε εποχή του χρόνου χαρίζει στην Άνδρο τα δικά της χρώματα κι αρώματα. Για να ανακαλύψουμε τις κρυφές χάρες της θα πρέπει να έχουμε γερά πόδια για να την περπατήσουμε, μα κι ανοιχτή καρδιά για να τη νιώσουμε. Στις καταπράσινες πλαγιές της ξεπετάγονται οι πέτρινες «αιμασιές», τα περίτεχνα τειχίσματα, σμιλεμένα με τέχνη και ιδρώτα, για να συγκρατήσουν το λιγοστό εύφορο χώμα που θα καρπίσει τα αμπέλια και τα κηπευτικά.
Όσοι αγαπούν την πεζοπορία, εδώ θα βρουν πολλά περιπατητικά μονοπάτια για να χαρούν τη μαγεία της φύσης του νησιού και να ανακαλύψουν πέτρινα γεφύρια, παλιούς νερόμυλους, ακόμη και μικρούς καταρράκτες! Μπορούν ακόμη να περπατήσουν δίπλα σε ποταμάκια (Άχλα, Βόρη, Πυθάρα), ενώ έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν τις ξερολιθιές και να απολαύσουν τη μοναδική θέα, καθώς κάποιες από τις διαδρομές φθάνουν σχεδόν στην κορυφογραμμή των ορεινών όγκων του νησιού. Στην Άνδρο έχουν καταγραφεί πάνω από 25 διαδρομές πεζοπορίας, διαφορετικού βαθμού δυσκολίας, που προσφέρονται για έμπειρους αλλά και αρχάριους περιπατητές.
Στην Άνδρο υπάρχει μια ομάδα νέων ανθρώπων που είναι πρόθυμοι να οργανώσουν περιπατητικές διαδρομές και να μας δώσουν όποια πληροφορία χρειαζόμαστε για τα σηματοδοτημένα πεζοπορικά μονοπάτια του νησιού. Πληροφορίες: Δίκτυο «Διαδρομές Άνδρου»: www.androsroutes.gr
Γεύση ανδριώτικη, γεμάτη νοστιμιά!
Εκτός, όμως, από τις βόλτες μας στην εξοχή και τα γραφικά χωριά της, στην Άνδρο θα απολαύσουμε και πεντανόστιμες συνταγές. Φυσικά, δεν θα παραλείψουμε να δοκιμάσουμε την παραδοσιακή φρουτάλια (ή φουρτάλια για τους ντόπιους), μια αφράτη ομελέτα με πατάτες, ντόπια λουκάνικα, μαντζουράνα, δυόσμο και τυρί. Φτιάχνεται, όμως, και με κολοκυθάκια, πατάτες και κουκιά φρέσκα, με αγκινάρες ή φασολάκια φρέσκα. Από τα πιο αγαπημένα φαγητά είναι οι αφράτοι κεφτέδες σε πολλές εκδοχές (πατατοκεφτέδες, χορτοκεφτέδες, κολοκυθοκεφτέδες), ο κόκορας κοκκινιστός με μακαρόνια, το χταπόδι με κόκκινη σάλτσα, ελιές και τηγανητές πατάτες. Βέβαια, θα φάμε και ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά.
Ξεχωριστή θέση στις γεύσεις του νησιού κατέχουν τα ντόπια αλλαντικά, όπως η λούτζα (χοιρινό καπνιστό, μαριναρισμένο σε κόκκινο κρασί), τα πικάντικα λουκάνικα και το σύγκλινο (παστό χοιρινό). Στην Άνδρο θα δοκιμάσουμε εκλεκτά ντόπια τυριά, όπως η αρμεξιά, η ξινομυζήθρα, το βολάκι (κρεμώδες τυρί), το χλωρό, η κοπανιστή, το άσπρο φρέσκο τυρί, το μαλαχτό κ.ά. Τα ποτήρια θα τσουγκρίσουν με ανδριώτικο κρασί σε κεχριμπαρένιο χρώμα. Το Πάσχα στις ταβέρνες του νησιού την τιμητική του έχει ο «λαμπριάτης» (κατσικάκι ή αρνί γεμιστό, ψημένο στον ξυλόφουρνο για 8 – 10 ώρες).
Από γλυκά, θα απολαύσουμε παραδοσιακά αμυγδαλωτά με ανθόνερο, καλτσούνια (με καρύδια, μέλι και γαρίφαλο), παστελαριές (αποξηραμένα σύκα με κανέλα και σουσάμι), παστιτσάκια (γλυκό με βάση το αμύγδαλο), ξεροτήγανα, μαστιχωτές μπάρες μελιού και σουσαμιού, νουγκατίνες και γλυκά του κουταλιού (λεμονανθός, παμπιλόνι, τριαντάφυλλο, περγαμόντο). Ασφαλώς, θα δοκιμάσουμε το παραδοσιακό πόντζι (ρακόμελο με ντόπια ρακή από μούρα) και τη σουμάδα (ποτό με βάση το αμύγδαλο).
Για τη διασκέδασή μας θα κατεβούμε ως το Μπατσί με το γραφικό λιμάνι του, που είναι γεμάτο με καφετέριες, ταβέρνες και μπαράκια με ψαγμένη μουσική και παρεϊστικη ατμόσφαιρα.
Αξίζει να δείτε:
- Τη γραφική Χώρα με τα όμορφα αρχοντικά.
- Το Κάστρο της Χώρας, μετά την πλατεία του Αφανούς Ναύτη.
- Την Ιερά Μονή Παναχράντου.
- Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας.
- Το Ναυτικό Μουσείο στη Χώρα.
- Το Μουσείο Λαογραφίας και Χριστιανικής Τέχνης.
- Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Χώρα.
- Την Καϊρειο Βιβλιοθήκη στη Χώρα.
- Την πλατεία με το άγαλμα του Αφανούς Ναύτη.
- Το εκκλησάκι της Παναγιάς της Θαλασσινής στο λιμάνι της Χώρας.
- Το χωριό Μένητες με τις κρυστάλλινες πηγές.
- Το χωριό Στενιές με τα επιβλητικά καπετανόσπιτα.
- Τα Αποίκια και τις πηγές του νερού Σάριζα.
- Τη ρεματιά της Πυθάρας («Νεραϊδότοπος»), στο χωριό Αποίκια, με άφθονα κρυστάλλινα νερά, μικρούς καταρράκτες και λιμνούλες.
- Το χωριό Βουρκωτή.
- Τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή της Αγίας (ανάμεσα στο Γαύριο και το Μπατσί).
- Το ζωντανό Μπατσί.
- Το χωριό Στραπουριές με την πέτρινη εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
- Το χωριό Λάμυρα, με όμορφα αρχοντικά και κήπους.
- Το Σπήλαιο Αλαδινού, στο χωριό Αλαδινό.
- Τον Πύργο του Αγίου Πέτρου, στον κάμπο του Γαυρίου.
- Το Πάνω Κάστρο ή Κάστρο της Φανερωμένης (1207 – 1233), πάνω από το χωριό Κοχύλου.
- Τον αρχαίο οικισμό της Ζαγοράς.
- Την αρχαία πόλη της Υψηλής, στο χωριό Απρόβατος (μετά το Μπατσί).
- Την Παλαιόπολη, την αρχαία πρωτεύουσα της Άνδρου (στη μέση της διαδρομής Γαύριο – Χώρα).
- Τον Στρόφιλα, οικισμό της Νεολιθικής Εποχής στην περιοχή της Σταυροπέδας, στη δυτική ακτή του νησιού. Είναι ο μεγαλύτερος οικισμός της Νεότερης Νεολιθικής Εποχής που εντοπίστηκε στο Αιγαίο.
Οι καλύτερες παραλίες:
Χρυσή Ακτή, Μπατσί, Κολώνα (Μπατσί), Συνέτι, Της Γριάς το Πήδημα, Κόρθι, Άχλα, Αποθήκες, Άγιος Κυπριανός, Άγιος Πέτρος, Φελλός, Πίσω Λιμνιώνας, Κυπρί, Γιάλια, Ζορκός, Βιτάλι και Ατένι.
Πώς θα πάτε:
Με πλοίο από τη Ραφήνα σε δύο ώρες θα φθάσετε στο λιμάνι του Γαυρίου. Ενημερωθείτε και για κάποια δρομολόγια που γίνονται με ταχύπλοα.
Fast Ferries: 210-4182163. Golden Star: 210-4295041.
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Δήμος Άνδρου: 22823-60200, 60235, www.andros.gr
Λιμεναρχείο Ραφήνας: 22940-28888.
Λιμεναρχείο Άνδρου: 22820-22250, 71213.
Πού θα μείνετε:
Στο Μπατσί: «Mare Vista Hotel – Epaminondas»: 22820-41177.
«Χρυσή Ακτή»: 22820-41236.
Στη Χώρα: «Paradise Lifestyle Hotel»: 22820-22187-9.
«Αρχοντικό Ελένη»: 22820-23471, 22270.A
«Αλκυόνη»: 22820-24522.
«Φάρος studios»: 22820-22762, 6932 373344.
«Εννέα Μούσες»: 22820-23320, 24128, 6944 632094.
«Irene’s Villas» (Νημποριό): 22820-23344, 6974 383235.
Στο Κυπρί: «Περράκης Hotel»: 22820-71456-7.
Στις Μένητες: «Αρμονία Resort»: 22820-51000.
Πού θα φάτε:
«Ασημόλευκα» (Υψηλού Άνδρου), «Ο νόνας» (παλιό λιμάνι, Χώρα), «Σκαλάκια» (Χώρα), «Ο Βιομήχανος» (Μπατσί), «Μπαλκόνι του Αιγαίου» (Άνω Απρόβατο), «Γιαννούλης» (Άγιος Πέτρος), «Λιθοδομή» (Κόρθι), «Πηγές – Καρυδιές» (Μένητες), «Τάσος» (Αποίκια), «Στου Ζοζέφ» (Πιτροφός), «Παρέα» (Χώρα), «Διόνυσος» (Μεσαριά), «Περτέσης» (Στραπουριές), «Γιάλια» (Στενιές), «Βράχος» (Βουρκωτή), «Ταβέρνα του Μαδούρη» (Νημποριό), «Μπελαλής» (Μπατσί), «Τα Δελφίνια» (Μπατσί), «Γιακουμής» (Μπατσί), «Άψε ψήσε» (Γαύριο), «Cabo Del Mar» (Χώρα), «Menu με νου» (Χώρα), «Sea Satin Nino» (Όρμος Κορθίου), «La Familia» (Όρμος Κορθίου).
Για παραδοσιακά γλυκά:
Στη Χώρα: Στα ζαχαροπλαστεία του «Ερμή» (αμυγδαλωτά, πάστες αμυγδάλου, σουμάδα, γλυκά κουταλιού), του «Λυγίζου» (εξαιρετικό mille feuille) και του «Λάσκαρη» (για ροδοζάχαρη και παμπιλόνι – γλυκά του κουταλιού, «χιονάτες» και αμυγδαλωτά).